Mukteshwar Temple History, Practices And Architecture In Odia
Mukteswar Temple In Odia: ଆମେ ସମସ୍ତେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ ,ଭାରତ ହେଊଛି ଏକ ଧର୍ମ ପ୍ରବଣ ଦେଶ । ଏଥି ସବୁ ଧର୍ମର ଲୋକ ବସବାସ କରନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ଭୁବନେଶ୍ୱର ସହରକୁ ମନ୍ଦିର ମାଳିନୀ ସହର ଆଖ୍ୟା ଦିଆଯାଇଛି ।ଏହି ସହରରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମନ୍ଦିର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର ମନ୍ଦିର “ଓଡ଼ିଶା ସ୍ଥାପତ୍ୟର ରତ୍ନ” ବା “କଳିଙ୍ଗ ସ୍ଥାପତ୍ୟ” ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ସ୍ଥାନ ଭାବରେ ସମ୍ମାନିତ, ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗୀକୃତ । ଆପଣ ମାନେ ଆଶ୍ଚଯ୍ୟ ହୋଇଯିବେ ମନ୍ଦିରର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗରେ ଥିବା ସୁନ୍ଦର ଖୋଦିତ ଚିତ୍ର ଏବଂ ଏହାର ମୂର୍ତ୍ତି ନିର୍ମାଣର ମହାନତା , ଏହି କଳା ସ୍ଥାପତ୍ୟ ସାକ୍ଷୀ ଅଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶାର ସୌନ୍ଦଯ୍ୟ ଉପରେ ।
ଏହି ମନ୍ଦିର ଦଶମ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ‘ଓଡ଼ିଶାର ରତ୍ନ’ ହେବାର ଆଖ୍ୟା ରହିଛି । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ଯାହାକି ବାଲୁକା ପଥରରୁ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ।ପାରମ୍ପାରିକ ଭାବରେ, ‘ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର ’ ଶବ୍ଦ ଏକ ପ୍ରଭୁ ଶିବଙ୍କର ନାମରୁ ଆସିଛି, ଏହି ମନ୍ଦିରର କାନ୍ଥକୁ ଆଲିଙ୍ଗନ କରୁଥିବା ଚିତ୍ରଗୁଡ଼ିକରୁ ଲୋକ ମାନଙ୍କୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିଥାଏ ।ଏହି ମନ୍ଦିରର ଇତିହାସ ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ମୁକେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ସୋମାଭାମି ସମୟରୁ କାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଛି ବୋଲି ଜଣାପଡିଛି ।କିମ୍ବଦନ୍ତୀ କୁହେ କି ,ମନ୍ଦିରର ପୂର୍ବ ଭାଗରେ ଏକ କୂଅ ଅଛି ସେ ପାଣିରେ ବୁଡ଼ ପକାଇବା ଦ୍ୱାରା ବନ୍ଧ୍ୟା ଦୋଷରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଥାଏ ଓ ଭଗବାନ ଶିବ ଙ୍କ ଆଶ୍ରିବାଦ ମିଳେ ବୋଲି ବିଶ୍ୱାସ ଅଛି । ଏହା ଓଡିଶାରେ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିରର ବିକାଶ ଅଧ୍ୟୟନରେ ଏକ ମହତ୍ ସ୍ମାରକ ଅଟେ।
ମୁକ୍ତେଶ୍ୱର ଦେଉଳ ବା ମନ୍ଦିର ଓଡ଼ିଶାର ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ୱରଠାରେ ପର୍ଶୁରାମ ମନ୍ଦିରର ଅନତିଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ୯୫୦-୯୭୫ ମସିହା (ଦଶମ ଶତାବ୍ଦୀ) ମଧ୍ୟରେ ସୋମବଂଶୀ ରାଜା ପ୍ରଥମ ଯଯାତି କେଶରୀ ନିର୍ମାଣ କରାଇଥିବା ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଓଡ଼ିଶାରେ ହିନ୍ଦୁ ମନ୍ଦିର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ଗବେଷଣାରେ ଏହାର ଭୂମିକା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଏହି ମନ୍ଦିରର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାଚୀନ ବିକାଶର ନିଦର୍ଶନ ଦେଇଥାଏ, ଏଥିରୁ ଏକ ଶତ ବର୍ଷ ଧରି ବିଭିନ୍ନ ପରୀକ୍ଷାନିରୀକ୍ଷାର ପ୍ରାରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଅନୁମାନ କରାଯାଏ; ଯାହା ଭୁବନେଶ୍ୱରରେ ସ୍ଥିତ ରାଜାରାଣୀ ମନ୍ଦିର ଏବଂ ଲିଙ୍ଗରାଜ ମନ୍ଦିରରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏହା ମଧ୍ୟ ସହରର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଦର୍ଶନୀୟ ସ୍ଥାନ ଅଟେ ।
ଇତିହାସ (History Of Mukteswar Temple In Odia)
ଆହୁରି ପଢ଼ନ୍ତୁ: କୋଣାର୍କ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ ଇତିହାସ- History Of Konark Temple In Odia
ଏହାର ନିର୍ମାଣ ୧୦ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସୋମବଂଶୀ ଶାସନ ସମୟରେ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ମନ୍ଦିରଟି ପର୍ଶୁରାମେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ଏବଂ ବ୍ରହ୍ମେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ମଧ୍ୟରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ଅନେକ ଗବେଷଣାକାରୀ ଅନୁମାନ କରନ୍ତି । ଓଡ଼ିଶାର ବାକି ଦେଉଳମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଏହାର ଆକାର କମ (୩୫ ଫୁଟ), ମାତ୍ର ଏହାର ବାହାରଭାଗରେ ଥିବା ତୋରଣ ଓ ଭିତରର ପଥରରେ ଖୋଦା କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ରହିଅଛି । ଏହି ମନ୍ଦିରର ସମ୍ମୁଖ ଭାଗରେ ଥିବା ତୋରଣ ପାଖାପାଖି ସ୍ଥାନରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ମନ୍ଦିରରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେନାହିଁ । ଏକ ଶୈବ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଥଳ ସହ ଏହା ଓଡ଼ିଶା ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀର ଏକ ଉପାସନା ସ୍ଥଳ ।
ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ (Mukteshwar Temple Architecture In Odia)
୧୦ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମିତ ଏହି ମନ୍ଦିର ଏକ ଛୋଟ, କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ଓ ସୂକ୍ଷ୍ମ କଳାରେ ଭରା ଏକ ବିଶ୍ୱକର୍ମା ମହାରଣା କାରୁକାର୍ଯ୍ୟର ନିଦର୍ଶନ । ଏହା ପାଖରେ ଏକ ପୋଖରୀ ଭକ୍ତମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ । ନାରୀମାନେ ଏହି ପୋଖରୀରେ ସନ୍ତାନ ଆଶାରେ ପଇସା ପକାଇଥାନ୍ତି ।
ସାଂସ୍କୃତିକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ (Cultural Program Of Mukteswar Temple)
ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିଭାଗ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ତିନି ଦିନ ପାଇଁ ଏକ ନୃତ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ମୁକ୍ତେଶ୍ୱର ନୃତ୍ୟ ପର୍ବ ଆୟୋଜନ କରନ୍ତି । ଏହି ପର୍ବରେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଏବଂ ସଂଗୀତର ବୈଶିଷ୍ଟତାକୁ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର ୱେବ ପୋର୍ଟାଲରେ ଏହି ଉତ୍ସବଟିର ୱେବକାଷ୍ଟ କରାଯାଇଥାଏ।
Tag: ମୁକ୍ତେଶ୍ୱର ଦେଉଳ, ହାତୀଓଟ ମନ୍ଦିର, Mukteswar temple in Odia, Mukteswar temple architecture, About Mukteswar temple
