ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ସଂସ୍କୃତ - ବିଶେଷ୍ୟ - (ରୂପକ; + ଯୋଗ + ନିଦ୍ରା)
ପ୍ରତିଦିନ ଯୋଗ କରିବାର ଅନେକ ଲାଭ ମିଳିଥାଏ । ଏହା ଆପଣଙ୍କୁ ଉଭୟ ମାନସିକ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ସ୍ତରରେ ସୁସ୍ଥ ରଖିଥାଏ । ଯୋଗରେ ଅନେକ ଆସନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ସେଥି ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗ ନିଦ୍ରାର ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି । ପ୍ରାଚୀନ ଶୈଳୀ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଯୋଗ ନିଦ୍ରାର ଅନେକ ଲାଭ ଅଛି, ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କ ଏବଂ ଶରୀରରେ ନୂତନ ଶକ୍ତି ସଞ୍ଚାର କରିଥାଏ ।
ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଧ୍ୟାନ କୌଶଳ । ଏହା ବିଷୟରେ ଉପନିଷେଦରେ ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ଏହା ଚାପ ଏବଂ ଚିନ୍ତାରେ ପୀଡିତ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ବରଦାନ ସଦୃଶ୍ୟ | ଏକ ଅଶାନ୍ତ ମନକୁ ଶାନ୍ତ ଏବଂ ସତେଜ କରିଥାଏ । ମଣିଷର ସାଧାରଣତ ଦୁଇଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥାଏ – ଆପଣ ଜାଗ୍ରତ ସ୍ଥିତିରେ ରୁହନ୍ତି କିମ୍ବା ଗଭୀର ନିଦ୍ରାରେ ଶୋଇପଡନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଯୋଗ ନିଦ୍ରରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜାଗ୍ରତ ହେବା ସତ୍ତ୍ବେ, ଆପଣ ଶରୀର ଏବଂ ମନ ଉପରେ ଗଭୀର ନିଦ୍ରାର ସମସ୍ତ ଲକ୍ଷଣ ଅନୁଭବ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୁଅନ୍ତି ।
ଯୋଗ ନିଦ୍ରା କ’ଣ?
ଯୋଗ ନିଦ୍ରାକୁ ଆପଣ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ନିଦ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କହିପାରିବେ । ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ହେଉଛି ଶୋଇବା ଏବଂ ଜାଗ୍ରତ ହେବା ମଧ୍ୟରେ ଏପରି ଅବସ୍ଥା ଯେଉଁଥିରେ ଆପଣ ନିଜ ଶରୀରକୁ ଆରାମ ଦେବାବେଳେ ନୂତନ ଶକ୍ତି ସଂରକ୍ଷଣ କରନ୍ତି । ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ଅଭ୍ୟାସର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଆପଣ କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ଶୋଇପାରନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଏହା କରିବାର ସଠିକ୍ ଶୈଳୀ ଆପଣ ଜାଣିପାରିବେ ।
ପ୍ରତିଦିନ ଯୋଗ ନିଦ୍ରା କଲେ ଆପଣଙ୍କ ମସ୍ତିଷ୍କ ପୂର୍ବ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଯାଏ । ଯଦି ଯୋଗର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆସନା ପରେ ଯୋଗ ନିଦ୍ରା କରନ୍ତି, ଆପଣଙ୍କ ଶରୀର ଥକ୍କାପଣ ଚାଲିଯାଏ ଏବଂ ଆପଣଙ୍କର ଶକ୍ତି ସ୍ତର ବଢ଼ି ଯାଏ ।
ଯୋଗ ନିଦ୍ରାର ଉପକାରିତା
ଆଜିର ସହରୀ ପରିବେଶରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ଜୀବନରେ ମାନସିକ ଚାପ ଏବଂ ଅବସାଦ ସମସ୍ୟା ଭରି ରହିଛି । ଏହାର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ କାରଣ ହେଉଛି ନିଜ ପାଇଁ ସମୟର ଅଭାବ । ଚାପ ଏବଂ ଉଦାସୀନତା ହେତୁ ଲୋକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ରୋଗର ଶିକାର ମଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି । ଏହିପରି ସମସ୍ୟାକୁ ଏଡାଇବା ପାଇଁ ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ଏକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପ୍ରତିକାର ଅଟେ । ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ମାଧ୍ୟମରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ରୋଗକୁ ଏଡାଯାଇପାରିବ । ଏହାର କିଛି ଉପକାରିତା ନିମ୍ନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି। ।
ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ଶାନ୍ତ କରିଥାଏ ।
ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ଏକାଗ୍ରତା ବଢ଼ାଏ ।
ଆପଣ ଯେକୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାରେ ଏକାଗ୍ର ହୋଇପାରିବେ ।
ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ଆପଣଙ୍କ ମସ୍ତିଷ୍କର ଥକ୍କାପଣରୁ ମୁକ୍ତି ଦେଇଥାଏ, ଫଳସ୍ୱରୂପ ଆପଣ ଚାପମୁକ୍ତ ରୁହନ୍ତି ।
ଆପଣଙ୍କ ସ୍ନାୟୁ ପ୍ରଣାଳୀ ସୁରୁଖୁରୁରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାରୁ ଶରୀରର ଅନ୍ୟ ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟ ଦକ୍ଷତା ବଢ଼ିଥାଏ ।
ଯୋଗ ନିଦ୍ରାଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ ଯୋଗ ସ୍ଥିତି କରିବା ପରେ ଶରୀରର ତାପମାତ୍ରାକୁ ସାଧାରଣ ସ୍ତରକୁ ଆଣାଯାଇପାରେ ।
ଏହାର ସାହାଯ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଗାସନରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ଶକ୍ତିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ସ୍ନାୟୁ ପ୍ରଣାଳୀର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସୁଗମ କରାଯାଇପାରିବ ।
ଯୋଗ ନିଦ୍ରାକୁ ନିୟମିତ କରୁଥିବା ମହିଳା ଏବଂ ପୁରୁଷଙ୍କ ଉପରେ ଏକ ଅଧ୍ୟୟନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଅଧ୍ୟୟନରେ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କର ମସ୍ତିଷ୍କ ସ୍କାନ (scan) କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଅଧ୍ୟୟନରେ ଅନୁସନ୍ଧାନକାରୀମାନେ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଯେ ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ସମୟରେ ସମସ୍ତ ମସ୍ତିଷ୍କ ଶୋଇବା ଅବସ୍ଥା ପରି ବିଶ୍ରାମ ସ୍ଥିତିରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ଶୋଇ ନଥିଲେ । ଏହାର ଅର୍ଥ ଯୋଗ ନିଦ୍ରାରେ ଆପଣ ନିଜର ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିବ ଏବଂ ନିଜର ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରିପାରିବ । ଧ୍ୟାନ କରିବା ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଅତି ସରଳ ଉପାୟ । ଏହା ସହିତ ଯୋଗ ନିଦ୍ରାର ପ୍ରଭାବ ହେତୁ ସେମାନେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଖରାପ ଅଭ୍ୟାସରୁ ଦୂରେଇ ଯିବାକୁ ଲାଗିଲେ ।
ଯୋଗ ନିଦ୍ରା କିପରି କରିବେ
ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ପାଇଁ ହାଲୁକା ପୋଷାକ ପରିଧାନ କରନ୍ତୁ ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଛଣାରେ ଶବାସନରେ (ଆପଣଙ୍କ ପିଠିରେ ଶୋଇବା) ଶୋଇଯାଆନ୍ତୁ । ଆଖି ବନ୍ଦ କର, ଆରମ୍ଭରେ ଗଭୀର ନିଶ୍ୱାସ ନିଅ ଏବଂ ଧୀରେ ଧୀରେ ସ୍ୱାଭାବିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ଫେରିଆସ ।
ଏହା ପରେ ନିଜର ମନ ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ଶାନ୍ତ କରିବାକୁ ପଡିବ ଏବଂ ମନରେ ଚାଲିଥିବା ସମସ୍ତ ବିଚାର ବା ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ଭୁଲିଯିବାକୁ ପଡିବ ।
ଏହା ପରେ ନିଜର ଧ୍ୟାନକୁ ଡାହାଣ ପାଦ ଉପରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରନ୍ତୁ । କିଛି ସେକେଣ୍ଡ ନିଦଜ ଧ୍ୟାନ ଏହି ଅଙ୍ଗ ଉପରେ ରଖନ୍ତୁ । ଏହା ଉପରକୁ ନିଜର ଧ୍ୟନ ଆଣିଆଣ୍ଠୁ ଏବଂ ଜଙ୍ଘର ଉପରେ ରଖନ୍ତୁ । ଏହି ସମୟରେ ଡାହାଣ ଗୋଡ ଉପରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚେତନା ସ୍ଥିତିରେ ଧ୍ୟାନ କରନ୍ତୁ ।
ଏହାପରେ ବାମ ଗୋଡ ପାଇଁ ସମାନ ପକ୍ରିୟା ଧ୍ୟାନ ପ୍ରଣାଳୀ ଅନୁସରଣ କରନ୍ତୁ ।
ଏହା ପରେ ନିଜ ଶରୀରର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଅଂଶ ଯଥା ଯୌନାଙ୍ଗ, ପେଟ, ନାଭି ଏବଂ ଛାତି ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦେବା ଉଚିତ୍ ।
ଶରୀରର ମଧ୍ୟଭାଗକୁ ସମାପ୍ତ କରିବା ପରେ ଧ୍ୟାନକୁ ଆଙ୍ଗୁଠି, ହାତ, କାହୁଣୀ, କାନ୍ଧ ଦେଇ ଗୋଟିଏ ପରେ ଗୋଟିଏ ବେକ, ମୁହଁ ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରିବାକୁ ପଡିବ ।
ସମସ୍ତ ଅଙ୍ଗର ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରିବା ପରେ ଏକ ଦୀର୍ଘ ନିଶ୍ୱାସ ନିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ଶରୀରରେ ସୁସ୍ଥ ତରଙ୍ଗ ଆସୁଥିବା ଅନୁଭବ କରନ୍ତୁ ।
ଏହା ପରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଆପଣଙ୍କର ଧ୍ୟାନକୁ ବାହ୍ୟ ପରିବେଶକୁ ନିଅନ୍ତୁ ।
କିଛି ସମୟ ପରେ ଡାହାଣ ପାର୍ଶ୍ୱକୁ ବୁଲି ଶୁଅନ୍ତୁ । ନାକର ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରୁ ନିଶ୍ୱାସ ଛାଡିଦିଅ । ଏହା ଆପଣଙ୍କ ଶରୀରର ତାପମାତ୍ରାକୁ ସ୍ୱାଭାବିକ ଅବସ୍ଥାକୁ ଫେରାଇ ଆଣିବ ।
କିଛି ସମୟ ପରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଉଠ ଏବଂ ବସି ଆଖି ଖୋଲ।
Tag: ଯୋଗ ନିଦ୍ରା କିପରି କରିବେ, How to do Yog nidra, ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ବିଧି, ଯୋଗ ନିଦ୍ରା ପ୍ରଣାଳୀ, Yog nidra in Odia, Yog nidra bidhi, Yog nidra Odia, योग निद्रा
